اولین مرحله بیدار و فعال کردن حس لامسه در نوزادان ، نوازش و در آغوش گرفتن آنهااست.با این عمل به نوزادمان این حس را منتقل می کنیم که دوستش داریم و جایش امن است.اولین احساس امنیت که پایه گذار بسیاری از توانمندی های آیند ه است از همین زمان شکل می گیرد.

 اولین رابطه ی نوزاد با دنیای خارج از طریق لمس کردن می باشد و این حس را نوزاد ازطریق پوست و سپس به وسیله ی دهان تجربه می کند.

ماساژ دادن کودکان باروغنهای مخصوص و طبیعی به اندازه مصرف شیر و خواب کودک می تواند مفید و با اهمیت باشد چرا که باعث رشد بهتر مغز و شادابی و طراوات کودک شود.

همچنین در آغوش گرفتن کودک توسط پدر و مادر نیز دارای اهمیتی به اندازه مصرف شیر خوابیدن کودک در تضمین سلامت روانی و جسمی کودک است.

 

ماساژ دادن کودکان باعث رشد بهتر مغز واندامهای حسی حرکتی و عملکرد بهینه سیستم دفاعی بدن کودک می‌شود. در عین حال حس لامسه ی کودک را نیز تقویت می کند. 

در دوران جنینی به دلیل وجود کیسه آبی که درآن قرار دارد و به وسیله ی دیواره بطن مادر، جنین به این احساس آرامش و امنیت دست می یابد ولی با تولد ، این رابطه ی فیزیکی از بین می رود و اینجاست که نوزاد ، نیاز به نوازش پیدا می کند تا فقدان رابطه ی فیزیکی دوران جنینی را جبران کند و والدین بایک برنامه ریزی مناسب می توانند این خلاء راپر کنند. و همه مادران به طور غریزی با لمس کردن و ناز و نوازش کودک سعی در ایجاد ارتباط با او دارند. در این که در چند ماه نخست پس از تولد، « تماس فیزیکی » با کودک از اهمیتی حیاتی برخوردار است، هیچ تردیدی وجود ندارد. علاوه بر این ماساژ دادن صحیح بدن کودک در تقویت عضلات و مفاصل بدن او، سریعتر و نرمتر کردن حرکات دست و پا ،تأمین امنیت کودک جهت انجام فعالیت های حرکتی و نیز تأثیر مطلوب بر روی جریان خون و سیستم عصبی، بسیار مفید می باشد.
علاوه بر تأثیری که حرکت دستها بر روی پوست بدن کودک دارند، شنیدن صدای گرم مادر و مشاهده ژست ها و حالات صورت او در ایجاد ارتباطی روحی - عاطفی بسیار مؤثر است. بنابراین در طول ماساژ، مرتباً با او حرف بزنید.
بهتر است قبل ازشروع، لباس های کودک را کم کنید (اگر کودک از برهنه بودن خوشحال نیست، با لباس او را ماساژ دهید).درجه ی حرارت اتاق باید مناسب باشد(نه گرم و نه سرد باشد). 

زمان ماساژ دادن:

بهترین زمان را برای ماساژ کودکتان انتخاب کنید که به دور از هرگونه عوامل مزاحم همچون زنگ تلفن، صدای تلویزیون و ...باشد. برای ماساژ دادن، بهتر است مواقعی را که کودک سر حال و با نشاط است، انتخاب کنید.

زمانی را انتخاب کنید که خود شما آرامش داشته باشید و کودک هم گرسنه نباشد، همچنین ماساژ دادن بلافاصله بعد از غذا خوردن کودک هم مناسب نیست.

زمانی که کودک شما تمایل به بازی دارد از ماساژ دادن او پرهیز کنید. و اغلب از زمان هایی که تنها هستید برای ماساژ دادن کودک استفاده کنید.

زمان ماساژ دادن باید ابتدا کوتاه باشد تا کودک با آن آشنا شود، به عبارت دیگر ماساژ دادن باید تا زمانی ادامه یابد که کودک دوست داشته باشد و به چهره ی شما نگاه می کند و می خندد. زمانی که کودک سر خود را به طرف دیگر می برد و اخم می کند و یا گریه می کند ، ماساژ دادن را باید قطع کنید.

شروع کار:

شما می توانید برای انجام این کار کودک را روی پایتان یا روی یک میز پهن قرار دهید. هنگامی که نوزاد بزرگتر می شود، می توانید با انداختن یک حوله تمیز روی زمین این عمل را انجام بدهید. به این ترتیب که ابتدا حوله ای تمیز و نرم را برای قرار دادن کودک بر روی آن، زیر کودک پهن کنید (تا اگر ادرار کرد بتوانید آن را عوض کنید). خود شما نیز سعی کنید در وضعیت مناسبی قرار بگیرید برای این منظور پشت خود را به دیوار یا پشتی و صندلی تکیه بدهید. قبل از شروع ماساژ، زیورآلات را از دستتان خارج نموده تا بدن کودک آسیب نبیند، دست های خود را بشویید، برای آنکه دستهایتان به هنگام تماس با بدن کودک، به اندازه کافی گرم باشند، قبل از شروع، کف دستهایتان را با چند حرکت سریع به هم بمالید سپس دست های خود را با کمی روغن چرب کنید و شما همچنین می توانید برای ماساژ بدن نوزادان و دستهایتان را به شیر آغشته کنید.

روغن های مناسب برای ماساژ دادن:

از روغن علاوه بر خواص مفیدی که دارد باعث می شود که بین دستان شما و بدن کودک اصطکاک ایجاد نشود و پوست حساس کودک آسیبی نبیند. روغن بادام شیرین یا روغن زیتون و روغن های طبیعی خوب است و علاوه بر شادابی پوست بر سیستم دفاعی بدن و بهبود تنفس کودک مؤثر می دانند. بهترین روغن برای ماساژ کودکان و نوزادان، روغن اسطوخودوس می باشد. استفاده از روغن آفتاب گردان، کودک را از بروز بیماری عفونی و جراحت مصون می دارد و روغن کنجد و روغن بادام پوست کودک را نرم و لطیف می کند.به گفته پزشکان و متخصصین کودک، ماساژ کودک با روغن گندم سبب تنظیم عضلات کودک و ویتامین سرشار موجود در این ماده باعث طراوت پوست می شود.شایان ذکر است؛ همچنین ماساژ دادن مرتب نوزاد، با روغن های طبیعی با خواص مختلف از بروز ناراحتی های تنفسی در کودک جلوگیری می کند روغن های فرار و معطر برای این کار اصلا مناسب نیستند.

طریقه ماساژ دادن:

ماساژ را با عجله انجام ندهید. ابتدا از پشت گردن شروع کنید و بعد بازوها و دست ها را ماساژ دهید.شکم کودک را همیشه به صورت دایره ها ی کوچک ماساژ دهید. در مرحله بعد نوبت به پاها و صورت نوزاد می رسد. با انگشتان صورتش را به آرامی به صورت دایره وار نوازش کنید.


ماساژ جلوی بدن:

ماساژ جلوی بدن شامل حرکات دورانی قفسه سینه و سپس حرکات دورانی شکم می‌شود. در حالی که کودک به پشت خوابیده هر دو دست را به نحوی روی قفسه سینه قرار دهید که انگشتانتان در قسمت فوقانی قفسه سینه قرار بگیرد. البته حرکات دست نباید هیچ فشاری را به این نواحی وارد آورد و در عمل تنفس کودک اختلال ایجاد نمایند.  از مرکز قفسه سینه به سمت چپ و راست به آرامی و به صورت چرخشی ماساژ دهید و به سمت بازو‌های کودک ببرید. در این مرحله نیز باید چرخش در جهت حرکت عقربه‌های ساعت باشد. این کار را چند بار تکرار کنید. این کار در بهبود ظرفیت ریه‌ها و بالانس تنفسی کودک بسیار مفید است.

 بعد از قفسه سینه نوبت به ماساژ شکم می‌رسد. یکی از دست‌هایتان را به صورت افقی بالای شکم قرار داده و به آرامی به سمت پایین ماساژ دهید. درست قبل از این‌که دستتان را بردارید، دست دیگر را بالای شکم قرار دهید و حرکت را 6 بار تکرار کنید. در حرکت بعدی ماساژ شکم از اطراف ناف به سمت بیرون با حرکت چرخشی انجام می‌شود. برای انجام این حرکت مفید ابتدا با دو انگشت از نزدیک ناف کودک شروع کنید با حرکت چرخشی در جهت عقربه‌های ساعت به سمت بیرون. این حرکت را تا قسمت‌های داخلی کشاله ران ادامه دهید. این حرکت را مجددا انجام دهید، اما این بار با کف دستتان و در حالی که انگشتان تماسی با پوست کودک ندارد، انجام دهید. سپس حرکت بعدی را که زانو ـ شکم نام دارد، انجام دهید. دو زانوی کودک را به هم بچسبانید و سپس زانوها را خم کنید و به آرامی به سمت شکم نزدیک کنید. همانطور که قبلا هم گفته شد مجموع این حرکات شکمی در بهبود عملکرد سیستم گوارشی و درد‌های کولیکی شکم نوزادان بسیار موثر است.

ماساژ پاها:

 

پاها را یکی یکی ماساژ دهید. با یک دست کف پا را گرفته و کمی بالا بیاورید و با دست دیگرتان از بالا تا پایین پای کودک را، ابتدا قسمت خارجی و سپس قسمت داخلی آن را مانند شکل ماساژ دهید. ماساژ دادن را با کشیدن دست بر روی پاها انجام دهید. هر یک از پاها را 5 تا 6 بار ماساژ دهید.

با یک دست کف پا را کمی بالا آورده و با انگشت شست دست دیگر قسمت کف پای کودک را با حرکات دایره ای شکل ماساژ دهید.

پاها را از محل کف پا چسبیده و بدون خم کردن به سمت شکم، بالا آورده و سپس پایین ببرید. این حرکت را 4 تا 10 بار می توانید تکرار کنید.

این دو حرکت نیز در جهت تقویت ماهیچه های پا صورت می گیرد:

الف: پاها را از محل کف پا چسبیده و به طور یک در میان، یک پا را بالا برده و پای دیگر را پایین بیاورید.
ب: در حرکت دوم پاها را ضمن این که کمی بالا گرفته اید، از یکدیگر باز کرده و سپس ببندید. هر یک از این دو حرکت را برای 4 تا 10 بار تکرار کنید.

ماساژ دست ها:

دستهای کودک را یکی یکی ماساژ دهید. بدین منظور با دست چپ یکی از دستهای او را بلند کرده وکمی بالا بیاورید. با دست راست.

با هر دو دستتان به طور هماهنگ از بازوهای کودک به سمت انگشتان دستش ماساژ دهید. دو انگشت شست و اشاره خود را دور بازوی کودک حلقه کنید و به سمت خارج بچرخانید. این کار را چند مرتبه تکرار کنید.
سپس این حرکت را به سمت ساعد کودک ادامه دهید. کف دست کودک را باز کنید و هر انگشت او را یک بار به آرامی بکشید.

ماساژ صورت و سر کودک:

از بالای پیشانی و محل رویش موهای کودک شروع کنید و به سمت خارج، دستان خود را به آرامی بکشید و کم‌کم به سمت پایین پیشانی بیایید. به نحوی که انگار چند خط موازی را روی پیشانی می‌کشید. در انتها دستان خود را به سمت شقیقه‌ها ببرید و در آنجا با انگشتانتان حرکت چرخشی انجام دهید.

برای انجام ماساژ گونه‌ها دو شست خود را در دو سمت بینی کودک قرار دهید و به آرامی به سمت گونه‌های کودک بکشید. این کار را برای قسمت‌های پایین‌تر صورت نیز انجام دهید. بدین صورت که دو شستتان را در گودی بالای لب کودک قرار دهید و به سمت فک بالا و گوش‌ها ماساژ دهید. برای زیر لب کودک نیز این حرکت را تکرار کنید. برای ماساژ گوش‌ها با دو انگشت شست و اشاره، لبه خارجی و بالای گوش را بگیرید و با حرکت چرخشی به سمت لاله گوش ماساژ دهید. در این مرحله بهتر است که ماساژ پیشانی را تکرار کنید.

ماساژ پشت:

کودک را به روی شکم خوابانده و دستهایتان را به آرامی در دو سوی ستون مهره ها، از کتف به سمت نشیمنگاه به صورت ماساژ حرکت دهید. دقت داشته باشید که به هیچ وجه نباید دستتان ستون مهره ها و مهره ناحیه کمر را لمس کند. این حرکت را 5 تا 6 بار تکرار کنید.

با انگشتان هر دودست، دو قسمت نرم نشیمنگاه کودک را طوری بگیرید که انگارمی خواهید این قسمتها را بالا بیاورید. این عمل را از قسمت وسط این نواحی شروع کرده و سپس به سمت خارج و پایین ادامه دهید.

منبع:
http://mamanschool.niniweblog.com