بیماری ایکتیوزیس چیست؟
ایکتیوزیس به گروهی از بیماری های ژنتیکی گفته می شود که باعث خشک شدن و پوسته پوسته شدن غیر عادی پوست میگردد ، که این پوسته ها میتوانند نازک یا بسیار ضخیم باشند. واژه "ichthy" ریشه یونانی دارد که به معنی ماهی می باشد که مقصود همان فلس ماهی است که شباهت با پوسته های ایجاد شده بر روی بدن بیمار دارد.

هر سال بیش از 16000 نوزاد در جهان با یکی از انواع بیماری ایکتیوز متولد می شوند. احتمال به دنیا آمدن نوزاد ایکتیوز مختص جنس یا رنگ یا نژاد خاصی نیست. این بیماری در بدو تولد یا در طول سال اول شناسایی شده و در تمام طول عمر ، زندگی بیمار را تحت تأثیر خود قرار می دهد.

علت های به وجود آمدن بیماری ایکتیوزیس چیست؟
بیشتر گونه های بیماری ایکتیوز بسیار نادر هستند. جهش ژنتیکی باعث این اختلال شده است که از والدین به فرزند منتقل می شود. اما در برخی از موارد ، هیچ یک از والدین داری این بیماری نیستند ، اما آن ها حامل ژن معیوب این بیماری می باشند. هنگامی که این دو ژن جهش یافته خود را به جنین انتقال می دهند ، نوزاد مبتلا به ایکتیوز به دنیا می آید. در برخی از موارد بسیار بسیار نادر ، جهش ژنتیکی در بدن خود بیمار رخ می دهد و او را مبتلا می کند.


بیماری ایکتیوز یک بیماری پوستی است که قسمتی یا تمام پوست خاصیت پوسته ریزی طبیعی خود را از دست میدهد . این بیماری بصورت اکتسابی بدنبال بعضی از بیماریها و مصرف بعضی داروها و بصورت ارثی یعنی کمبود بعضی آنزیمها از جمله انزیم تولید کراتین که در پوسته ریزی نقش دارند است. برای درمان این بیماران باید از داروهای موضعی ترکیبی حاوی کراتولیتک یا لایه بردار استفاده کرد. - نادرترین نوع بیماری ایکتیوزیس ایکتیوز دلقکی میباشد که به بدترین شکل ظاهر میگردد ومعملا چند روز بعد از تولد میمیرند .چون ظاهری شبه به دلقک دارند به این اسم مرسومند .- ویتایکتیوز ولگاریس.Icthyosis vulgaris اغلب اوقات به نام بیماری فلس ماهی یا بیماری پوست ماهی موسوم است، این بیماری وقتی توسعه می یابد که سلول های پوست به صورت طبیعی پوست ریزی نکند و به صورت کبره های خشک و ضخیم بمانند . کبره ها کوچک و چند ضلعی هستند و رنگ آنها از سفید تا قهوه ای متغیر است. شایعترین محل آنها پایین پاها و ممکن است بر قلم پاها ضخیم و تیره باشد.ایکتیوز ولگاریس همچنین می تواند موجب پوسته پوسته شدن پوست سر و ایجاد ترک های عمیق و دردناک در پاها و کف دستها شود. بچه ها با نوع ارثی آن معمولا در هنگام تولد پوست طبیعی دارند ولی در چند سال اول زندگی شروع به زبر شدن و پوسته دار شدن پوست می کنند.در زمانی ممکن است ایکتیوز ولگاریس در سال های بلوغ ناپدید شود ، فقط با افزایش سن باز می گردد.این بیماری اتوزوم غالب است و شیوع 1:300 دارد . بنابراین تاریخچه ی فامیلی مثبت بسیار مهم است. تظاهر بالینی بین سنین 3 ماهگی تا 5 سالگی بروز میکند گاهی ممکن است فرم خفیف بیماری در دوران کودکی با خشکی پوست اشتباه شود. افتراق ایکتیوز اکتسابی از خشکی پوست دشوار نیست. گاهی سابقه یی از ایجاد بیماری در بعضی فصول سال، استفاده از دیورتیک ها، حمام کردن بیش از حد و استفاده از صابون ها در تشخیص کمک کننده است. از طرفی خشکی پوست به درمان های ساده مثل کرم های نرم کننده جواب می دهد در حالی که ایکتیوز نیاز به درمان های اختصاصی دارد و گاهی بیوپسی جهت افتراق کمک می کند که در پوست خشک افزایش ضخامت اپیدرم همراه پاراکراتوز فوکال و هیپرگرانولوز را نشان می دهد در صورتی که در ایکتیوز اکتسابی عدم وجود لایه ی گرانولر یا کاهش ضخامت وجود دارد، اپیدرم طبیعی است یا آتروفی مختصری دارد.



 ایکتیوز ورقه ورقه Lamellar icthyosis 
این شکل شدید بیماری از تولد است و در تمام طول عمر به درازا می کشد.بچه های با ایکتیوز لاملار در یک غشاء غبار گرفته متولد شده و بعد از 10 تا 14 روز پوست اندازی می کنند،پوستی ظاهر می کنند که پوشیده از فلس است .فلس ها می توانند از نازک و ظریف تا ضخیم و تیره باشند و عموما در همه بدن هستند ، اگر چه ممکن است بر روی پاها بزرگتر باشند. اکتیوز لاملار می تواند کاملا بی ریخت کننده باشد و موجب رنجش روحی بزرگی برای بچه ها و بالغین با این بیماری باشد.

ایکتیوز اکتسابی
 یک بیماری پوستی غیر ارثی است که با پوست خشک، سخت و ورقه ورقه شونده مشخص می شود. این بیماری با برخی بدخیمی ها، بیماری های اتوایمون متابولیک، آندوکرین و بیماری های عفونی همراهی دارد و با مصرف برخی داروها نیز ممکن است ایجاد شود. نتایج اغلب بررسی های میکروسکوپی ایکتیوز اکتسابی یک هیپرکراتوز و کاهش یا عدم وجود لایه ی گرانولر را نشان می دهند. پوست در این بیماری اغلب شبیه پوست ماهی و فلس مانند می شود.

الگوی وراثت در ایکتیوزیس:

 ایکتیوز اکتسابی معمولاً در دوران بلوغ آشکار می شود و تظاهرات بالینی آن شامل فلسی شدن منتشر پوست به صورت خشکی پوست تا پوسته ریزی شدید و پوسته هایی به رنگ سفید یا خاکستری و قهوه یی و قطر 1 میلی متر تا بیشتر از 1 سانتی متر می باشد. ضایعات ابتدا در تنه و اندام ها به ویژه سطوح اکستانسور و بعد در سطوح تنگ تر دیده می شود و اندام تحتانی بیشتر از اندام فوقانی گرفتار می شود.


پاتولوژی:
از نظر هیستولوژی ایکتیوز اکتسابی و ایکتیوز وولگاریس با هیپرکراتوز، کاهش ضخامت یا عدم وجود لایه ی گرانولار و ضخامت طبیعی لایه ی خاردار مشخص میشوند. از یافته های دیگر عدم ارتشاح سلولهای التهابی در درم است از طرفی آتروفی اپیدرم و ارتشاح خفیف دور عروقی لنفوهیستیوسیت در درم پاپیلر دیده می شود.
ایکتیوز زمانی رخ می دهد که از هم گسیختگی در پدیده ی شاخی شدن ایجاد می شود و منجر به هیپرکراتوز، پوسته پوسته شدن و اختلال در فونکسیون حفاظتی لایه ی شاخی می شود.
تعداد زیادی درماتوزهای ایکتیوزیفرم وجود دارد که در همه ی آنها اشکال در فرآیند شاخی شدن وجود دارد ایکتیوز وولگاریس شایعترین ایکتیوز ارثی است که به وسیله ی موتاسیون در فیلاگرین ایجاد می شود. پره کورسور آن (پروفیلاگرین) یک جزء پروتئینی از گرانول های کراتوهیالن داخل گرانولوسیت هاست تبدیل پروینلاگرین به فیلاگرین به تجمع فیلامان های بنیابینی کراتین کمک می کند و اجازه ی تشکیل فیلامان هایی که نقش زیادی در پیوستگی اپیدرمی دارند را می دهد به علاوه فیلاگرین تبدیل به فاکتور مرطوب کننده ی طبیعی می شود که به نگهداری آب در لایه ی شاخی و شفافیت و ریزش پوست کمک می کند.
موتاسیون در این پروتئین کلیدی منجر به اشکال در کراتینزه شدن و عملکرد حفاظتی لایه ی شاخی می شود. فرآیند شاخی شدن، پیچیده و چند مرحله یی است و آنزیم های متعددی در آن نقش دارند و این پدیده یعنی تشکیل و تجزیه باید کاملاً با هم در تعادل باشند اگر تولید لایه ی شاخی بر تخریب آن غلبه کند ضخامت لایه ی شاخی شدیداً افزایش یافته وایکتیوز ایجاد می شود فعالیت آنزیم ها نیز ممکن است تحت تأثیر موتاسیون یا تغییر محتوای آب و رسوبات چربی بین سلولی لایه ی شاخی قرار گیرد. داروها از جمله کاهش دهنده های چربی مثل نیاسین، تری پارانول ممکن است باعث از هم گسیختگی چربی پوست شوند.

 درمان ایکتیوزیس :
مرطوب کردن پوست و برداشتن پوسته ها ( با استفاده از نرم کننده و آب ) . اسید میوه ، اوره ، پروپیلن گلیکول و اسید رتینوئیک می تواند مؤثر باشد.
بعد از حمام در زمانی که پوست مرطوب است نرم کننده را استفاده کنید.
ویتامین آ کمک کننده است.